T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığının 31.12.2021 tarihli talimatı ile TCMB İhracat Genelgesi’ne eklenen ve 03.02.2022 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Ek 1.madde düzenlemesi uyarınca; İhracat Bedeli Kabul Belgesine (İBKB) veya Döviz Alım Belgesine (DAB) bağlanan ihracat bedellerinin en az %25’inin (İBKB)’yi veya DAB’ı düzenleyen bankaya satılması zorunluluğu getirilmiş idi..

BUNUN YERİNE;

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 15.04.2022 tarihli talimatı ile 18.04.2022 tarihinden itibaren İBKB’ye veya DAB’a bağlanan ihracat bedellerinin en az %40’ının İBKB’yi veya DAB’ı düzenleyen bankaya satılması zorunluluğu getirilmiştir.

Bu bedeller bankaca Merkez Bankası tarafından ilan edilen ve işlem günü için geçerli döviz alış kuru üzerinden aynı gün Merkez Bankasına satılır ve Merkez Bankasının banka nezdindeki hesabına aktarılacaktır. Söz konusu tutarın tam karşılığı banka tarafından ihracatçıya Türk parası olarak ödenecektir. Diğer taraftan Ukrayna ve Rusya’ya gerçekleştirilmiş veya gerçekleştirilecek ihracat işlemleriyle ilgili olarak ihracat bedellerinin döviz cinsinden beyan edilmiş olsa dahi Türk Lirası olarak da kabulü mümkündür.

TCMB İhracat Genelgesi, 7/8/1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar ile 4/9/2018 tarihli ve 30525 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) (Tebliğ No: 2018- 32/48)’in 12 nci maddesinin birinci fıkrasına dayanılarak çıkarılmıştır.

Diğer taraftan Ukrayna ve Rusya’ya gerçekleştirilmiş veya gerçekleştirilecek ihracat işlemleriyle ilgili olarak ihracat bedellerinin döviz cinsinden beyan edilmiş olsa dahi Türk Lirası olarak da kabulü mümkündür.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

31.12.2019 tarih ve 30995 sayılı (5. Mükerrer) Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) (Tebliğ No: 2018-32/48)’De Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2019-32/56) ile  31.12.2019 tarihinden itibaren  uygulanmak üzere aşağıda belirtilen değişiklikler yapılmıştır. 

1. İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesine İlişkin Tebliğde Yer Alan Uygulama Süresi Kaldırıldı:

04.09.2018 tarih 30525 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) (Tebliğ No: 2018-32/48) de 13’üncü maddesinin 2 numaralı fıkrasında 1 yıl uygulama süresi öngörülmüş, ancak  2019-32/55 No.lu Tebliğ ile daha önce 1 yıl olarak belirlenen bu süre 18 ay olarak değiştirilerek 04.09.2019 tarihi itibariyle sona eren ihracat bedellerinin yurda getirilmesi uygulamasındaki süre 6 ay daha (04.03.2020 tarihine kadar) uzatılmıştı. Bu defa yayımlanan Tebliğin 10’uncu maddesi ile tebliğin uygulama süresini düzenleyen madde yürürlükten kaldırıldığından, yapılacak ikinci bir düzenlemeye kadar tebliğ hükümleri her hangi bir süre ile sınırlı olmaksızın uygulanacağından, ihracat bedellerinin yapılacak her ihracatı müteakip 180 gün içinde yurda getirilmesi gerekecektir.

2. İhracat Bedelinin En Az %80’inin Satılması (DAB’a Bağlanması) Zorunluluğu Kaldırıldı:

Bundan böyle ihracat bedelinin ihracat tarihinden itibaren 180 gün içinde yurda getirilmesi yeterli olacak. Tebliğin getirdiği en önemli değişiklik, ihracat bedelinin en az %80’ininin satılarak Döviz Alım Belgesine bağlanması şartının kaldırılması olmuştur. Tebliğin 1. 2. Ve 3. Maddeleriyle yapılan düzenlemeye göre, ihracat bedellerinin belirtilen süre içinde yurda getirilmesi yeterli olup, DAB zorunluluğu kaldırılmıştır.

3. “Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO)” İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi (Ödeme Şekilleri) Yöntemlerinden Biri Olarak Kabul Edilmiştir:

Tebliğin 3’üncü maddesinde yer alan ihracat bedellerinin yurda getirilmesi yöntemleri arasına eklenen (ğ) bendi ile; Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO) da eklenmiştir.

BPO, verilerin elektronik ortamda başarılı bir biçimde eşleşmesi veya eşleşmezliklerin kabulü şartı altında belirli bir tutarı ödemeyi içeren, bir yükümlü bankanın (alıcının bankası) bir lehtar bankaya (satıcının bankası) verdiği geri dönülemez ve bağımsız bir taahhüttür.

Mal mukabili ödemelerdeki riski azaltmak için sunulan bu servis; hem satıcı hem de alıcı için güvence oluşturmakta olup; akreditif gibi, alıcının bankası satıcının bankasına şartlı garanti sunmakla birlikte, akreditiften farklı olarak bankalarca evrak incelemesi yapılmamakta ve işlemler hızla gerçekleşmektedir.

4. Beyan Edilen Döviz Cinsinden Farklı Bir Dövizin Getirilmesi Mümkün Hale Geldi:

İhracat bedelinin beyan edilen döviz üzerinden yurda getirilmesi gerekiyordu. Türk parası üzerinden yapılan ihracatların karşılığı olarak döviz getirilmesi mümkündü. Yapılan yeni düzenleme ile; döviz üzerinden yapılacağı beyan edilen ihracat karşılığında farklı bir döviz cinsinin getirilmesi mümkün hale geldi.

5. Özelliği Olan İhracatlarda Da DAB Zorunluluğu Kaldırıldı:

Tebliğin 6’ıncı maddesinde yer alan Özelliği Olan İhracat işlemlerinde ihracat bedellerinin 365 gün içinde yurda getirilmesi yeterli olup, DAB zorunluluğu kaldırılmıştır.

İhracat işlemlerine ait sözleşmelerde bedellerin tahsili için fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günden fazla vade öngörülmesi durumunda, bedellerin vade bitiminden itibaren 90 gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.

6. Bankaların İhracat Bedellerini Mahsup İşlemlerinde Kullanma Yetkilerine Kısıtlama Getirilerek, İthalat ve İhracat İşlemlerinde Mahsuplaşma Hazine ve Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenecek Usul ve Esaslara Göre Yapılması Mümkün Olacak:

Dış ticaret mevzuatı hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilen mal ihraç ve ithalinde, tarafların aynı kişiler olması ve ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubuna ilişkin esaslar Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenecektir. Düzenleme öncesinde bu tür mahsuplaşma bankalar tarafından direkt olarak yapılabilmekteydi.

Bedel getirme süreleri içinde yurda getirilen ihracat bedelleri; ihracatçının ithalat bedelleri, sermaye hareketlerine ilişkin ödemeleri, görünmeyen işlemlere ilişkin giderleri ve transit ticaretinin alış bedeli ile söz konusu süreler içinde bankalarca mahsup edilebilmekte iken, bu bent yürürlükten kaldırıldığından, bu tür işlemler bankalar tarafından yapılamayacaktır.

İhracat bedellerinin ne şekilde mahsuplaşmada kullanılabileceğine yönelik en yakın sürede Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından tebliğ çıkarılacağı düşünülmektedir. 

7. İhracat Bedelinin Yurda Getirilmesinde Bankalar Tarafından “İhracat Bedeli Kabul Belgesi” Düzenlenecek:

Bankalara getirilen ihracat bedelinin bozdurulması zorunlu olmadığından, ihracat bedelinin süresinde yurda getirildiği ve mevzuata uygunluğunun tevsiki için bankalarca “İhracat Bedeli Kabul Belgesi” düzenlenecek ve ihracat hesabının kapatılması bu belgeye göre yapılabilecektir.

Ayrıca Geçici Madde 1’e göre; ihracat bedellerinin takip edileceği bilgi sistemi Hazine ve Maliye Bakanlığınca uygulamaya alınana kadar “İhracat Bedeli Kabul Belgesi” yerine bankalarca Döviz Alım Belgesinin kullanılması mümkündür.

8. Mücbir Sebeplerin Devamı Hallerinde Hazine ve Maliye Bakanlığı Tarafından Yapılacak İnceleme Sonucuna Göre Hesaplar Kapatılabilecek:

Mücbir sebeplerin varlığı nedeniyle Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce verilen 24 aylık ek sürenin sonunda mücbir sebebin devamının belgelenmesi halinde açık ihracat hesabının kapatılmasına ilişkin talepler Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından incelenip sonuçlandırılacağı yönünde düzenleme yapılmıştır.

9. İhBedellerinin Yurda Getirilmesinde “Haklı Durum” Kavramı Getirildi: İhracat

Tebliğin 9’uncu maddesinin başlığı “Mücbir Sebep Ve Haklı Durum Halleri” olarak değiştirilerek, maddeye 3’üncü fıkra olarak “ Mücbir sebep halleri dışında kalan, ancak bedel getirme süreleri içerisinde ihracat bedelinin yurda getirilmesine engel olan ve resmi kayıtlarla tevsik edilebilen durumlar Vergi Dairesi Başkanlıkları veya Vergi Dairesi Müdürlüklerince haklı durum olarak değerlendirilebilir.”  eklenmiştir.
 

Böylelikle, resmi kayıtlarla tevsik edilmesi hallerinde Vergi Dairesi Başkanlıkları veya Vergi Dairesi Müdürlüklerinin, ihracat bedelinin haklı durum kapsamında yurda getirilemediğinin değerlendirilmesi mümkün hale getirilmiş oldu.

10. Her Bir Gümrük Beyannamesi İtibarıyla 30.000 USD’ye Kadar Olan İhracatlarda Bedelin Yurda Getirilme Zorunluluğu Kaldırılmıştır:

Tebliğin 7.maddesiyle, 2018-32/48 no.lu tebliğin 10. maddesi değiştirilmiştir. Buna göre her bir gümrük beyannamesi itibarıyla 30.000 USD’ye kadarki tutarın yurda getirilme zorunluluğu kaldırılmıştır. Buna göre 30.000 USD’nin altındaki tüm beyannameler bankalarca terkin edilecektir. Ayrıca ihracat bedeli 30.000 USD’nin üzerinde olup, yurda getirilemeyen tutar 30.000 USD’nin altında kalmış ise yine bu beyannameler de terkin edilecektir.

Bu madde kapsamında yapılacak terkin işlemlerinin, 90 günlük ihtarname süresi içerisinde ilgili Vergi Dairesi Başkanlıkları veya Vergi Dairesi Müdürlüklerince gerçekleştirilebileceği belirtilmektedir.

11. 12.2019 İtibariyle Henüz Kapatılamamış (Açık) Olan Dosyalar İçin Mükellefler Lehine Olan Hususlar Kendilerine Uygulanabilecektir:

Tebliğ 31.12.2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ancak “Geçici Madde 1”’e göre 31.12.2019 itibariyle açık olan ihracat hesapları için, bu tebliğin ihracatçı lehine olan hükümleri uygulanacaktır hükmüne göre, bu tebliğ ile getirilen ve mükellef lehine olan her düzenleme mükellefler tarafından ileri sürülerek kullanılabilecektir.

CEM GÜR

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir