A) Verilmeyen Bildirimlere, Eksik Ve Yanıltıcı Bildirimlere İlişkin Ceza Uygulaması
– Bildirim formlarını belirlenen süreler içinde vermeyen, eksik veya yanıltıcı bildirimde bulunan mükellefler hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesi hükmü uyarınca cezai işlem uygulanacaktır. Söz konusu cezai işlemin uygulanmasında, Ba ve Bs bildirim formları tek bir form olarak değerlendirilecek ve tek özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
– Mükelleflerin bildirim formlarını belirlenen sürelerin sonundan başlayarak 3 gün içinde vermeleri durumunda, cezai işlem 1/10 oranında, 3 günlük süreden sonra verilmesi veya hiç verilmemesi hâlinde ise tam olarak uygulanır.
– Ceza uygulamasında verilmeyen döneme ilişkin Ba-Bs tek form olarak değerlendirilip tek ceza kesilecektir.
Örneğin mükellef Ocak/2019 dönemi Ba ve Bs formunu hiç vermediğinde mükellef hakkında tek özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
– Gelir İdaresi Başkanlığının duyurusuna istinaden ; 08/2019 ve takip eden dönemlere ilişkin olarak süresinden sonra veya süresinden sonra düzeltme amacıyla Ba-Bs formu verilmesi durumunda özel usulsüzlük cezaları elektronik ortamda düzenlenerek tebliğ edilecektir.
08/2019 öncesine ait dönemler ile söz konusu dönem ve sonrasına ait dönemlerde verilmesi gerektiği halde süresinde verilmeyenlere ilişkin cezalara yönelik işlemler ise mükelleflerin bağlı oldukları vergi dairesi müdürlüğü veya mal müdürlüğü tarafından yerine getirilmeye devam edilecektir.
Örneğin mükellefler 08/2019 dönemi Ba-Bs bildirim formunu süresinden sonra verdiğinde (aynı kanuni süresinden sonra verilen beyannamelerde olduğu gibi) özel usulsüzlük cezasına ilişkin ihbarname bildirim verildiği anda düzenlenip mükellef, vergi sorumlusu veya bunların elektronik ortamda beyanname gönderme yetkisi verdiği gerçek veya tüzel kişilere elektronik ortamda iletilecek olup söz konusu ileti tebliğ yerine geçecektir.
Mükellefler 08/2019 öncesine ve sonrasına ait herhangi bir döneme ilişkin Ba-Bs bildirim formunu hiç vermezse bu durumda GİB sisteminden alınan listeler doğrultusunda vergi dairesi mükellef hakkında ihbarname düzenleyip posta, memur eliyle veya e-tebliğ yoluyla tebliğ edecektir.
B) Bildirimlerin Düzeltilmesi Durumunda Ceza Uygulaması
– Mükellefler bildirimleri elektronik ortamda gönderip onayladıktan sonra bildirimlerinde hata veya eksiklik bulunduğunu tespit etmeleri halinde, bunları yeniden düzenleyerek göndermek suretiyle düzeltme yapabilirler. Ba ve Bs bildirim formlarından herhangi birinde hata yapıldığının belirlenmesi halinde, sadece hata yapılan bildirim formunun düzeltilerek gönderilmesi gerekmektedir.
– Düzeltme işlemlerinde, hatalı veya eksik olarak düzenlenmiş bulunan bildirim formları tamamen iptal edilmekte ve düzeltmeleri içerecek şekilde düzenlenerek verilen bildirim formu geçerli kabul edilmektedir. Dolayısıyla, düzeltme amacıyla düzenlenen bildirim formlarının, daha önce bildirimde bulunulmamış gibi tüm alış-satış bilgilerini içerecek şekilde doldurulması gerekmektedir.
– Bildirimlerin verilme süresi içerisinde yapılan düzeltmelerde herhangi bir ceza uygulanmayacaktır.
Belirlenen sürelerin sonundan itibaren 10 gün içinde düzeltme amacıyla Ba-Bs formu verilmesi hâlinde özel usulsüzlük cezası kesilmez, takip eden 15 gün içinde verilmesi hâlinde ise kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası 1/5 oranında uygulanır.
Örneğin mükellef vermiş olduğu Mart/2019 dönemi Ba-Bs formlarında 30/04/2019 tarihine kadar düzeltme yaparsa özel usulsüzlük cezası uygulanmaz.
Yine aynı mükellefin süresinde verdiği Mart/2019 dönemi Ba-Bs formlarına ilişkin olarak 10/05/2019 tarihine kadar düzeltme amacıyla verdiği bildirimlere ilişkin olarak da özel usulsüzlük cezası uygulanmayacaktır.Ancak takip eden 15 gün içinde düzeltme yapılırsa özel usulsüzlük cezası 1/5 oranında uygulanacaktır.
– Bu süreler geçtikten sonra verilen düzeltme bildirim formlarına ise özel usulsüzlük cezası, düzeltilen Ba bildirim formu ve Bs bildirim formu için ayrı ayrı kesilir. Ancak, daha sonra aynı döneme ilişkin tekrar düzeltme amacıyla verilen aynı türdeki bildirim formu için ayrıca ceza kesilmez.
Örneğin mükellefin Mart/2019 dönemine ilişkin olarak temmuz ayında Ba ve Bs için ayrı ayrı düzeltme vermesi durumunda her bir form için ayrı ayrı olmak üzere iki adet özel usulsüzlük cezası düzenlenirken, aynı döneme ilişkin eylül ayında Ba-Bs formunda yine düzeltme yaparsa ceza uygulanmayacaktır.
Unutmamak gerekir ki söz konusu mükellef Mart/2019 dönemi Ba-Bs formunu hiç vermeseydi bu durumda tek bir adet özel usulsüzlük cezası kesilecekti.
C) Hangi Hallerde Ceza Uygulanmaz
1) 11.06.2012 tarih ve 6276 sayılı Vergi Usul Kanunu Uygulama İç Genelgesine Göre
11.06.2012 tarih ve B.07.1.GİB.0.06.30/105[Mük.Md.355]-636/62760 sayılı Vergi Usul Kanunu Uygulama İç Genelgesi ile, Ba-Bs bildirim formlarında aşağıda yer alan maddelerdeki hata ve eksikliklerin bulunması halinde cezai işlem uygulanmayacaktır.
“Buna Göre;
– Mükelleflerin bildirimde bulunurken, “Vergi Kimlik” ve “T.C kimlik” numaralarını doğru yazmaları kaydıyla, alım-satım yaptıkları mükelleflerin adı-soyadı/unvanlarında yapılan büyük-küçük harf ile yazım ve kısaltma vb. hatalar” durumunda cezai işlem uygulanmayacaktır.
“- Aylık yapılan her bildirimde (Form Ba veya Form Bs) yer verilen her bir mükelleften gerçekleştirilen alım veya satımlar için katma değer vergisi hariç olmak üzere mal ve/veya hizmet alışları veya satışlar için belirlenen, bildirimde bulunma haddinin %10’unun altında kalan tutar hataları” için cezai işlem uygulanmayacaktır.
Örneğin X Ltd. Şti. Y Ltd. Şti.’den Ocak/2019 döneminde yapmış olduğu alışları Ba formu ile 5.000,00 TL olarak bildirmiş, Y Ltd. Şti. ise aynı dönemde X Ltd. Şti.’ne yaptığı satışlarını 5.400 TL olarak bildirmiştir. Bu durumda iki mükellefin bildirimleri arasındaki fark 2010 yılı ve müteakip yıllar için belirlenen 5.000,00 TL had tutarının % 10’unun altında kaldığından her iki mükellef adına da herhangi bir cezai işlem uygulanmayacaktır.
“- “Belge Sayısı” bölümünde alım- satımlara ilişkin olarak bildirilen belge sayısında 5 adedi aşmayan ve ‘Mal ve Hizmetlerin Toplam Bedelini’ değiştirmeyen belge sayısı ile ilgili hatalar” için cezai işlem yapılmayacaktır.
– Mükelleflerle ilgili düzenlenecek formlarda anılan firmaların devir, dönüşüm, tür değişimi vb. yollarla unvanlarındaki değişiklikler eğer vergi hesap numarasını değiştirmemiş ise ceza kesilmez ancak vergi numarası değişmiş ve eski numara ile bildirimler verilmişse ceza kesilecektir.
Gelir İdaresi Başkanlığı daha önce Ba-Bs bildirimlerine ilişkin “Gönüllü Uyum” projesi kapsamında yaptığı çalışmalarda firmaların devir, dönüşüm, tür değişimi vb. yollarla unvanlarındaki değişikliklerin olduğu durumda vergi numarası değişmiş olsa bile eski numara ile yapılan bildirimlere sadece gönüllü uyum kapsamındaki dönemlere ilişkin olarak ceza uygulamamıştır.
“- Alım veya satım yapılan mükelleflere ilişkin “ Vergi Kimlik” veya “ T.C Kimlik” numaraları bölümlerinde yapılan eksik veya hatalı bildirimlerle, yukarıda sayılan maddeler dışında yapılacak her türlü eksik veya hatalı bildirimlerden dolayı ise 213 sayılı Kanunun Mükerrer 355 inci maddesi uyarınca ceza kesilmesi yönündeki uygulamaya devam edilecektir.”
Önemli Not : Gelir İdaresi Başkanlığının Gibİntranet sistemindeki Form Ba-Bs Karşılaştırma Ekranlarından alıcı ve satıcı mükelleflerin bildirimlerinde farklılık olduğunun vergi dairesince tespit edilmesi hâlinde, doğrudan mükellefler adına ceza kesilmeyecek olup farklılığın hangi mükellefin yaptığı hatadan kaynaklandığının ortaya çıkarılması bakımından mükellefler nezdinde gerekli araştırmaların ve incelemelerin yapılması gerekir.Yapılan inceleme ve araştırma neticesinde eksik veya yanıltıcı bildirimde bulunduğu tespit edilen mükellef adına ceza kesilmesi gerekir.
Bu sebeple mükelleflerin yukarıda belirtilen bir durumla karşılaştığı hallerde tevsik edici belgelerle vergi dairesine başvurması ve Ba veya Bs bildirimlerinin doğruluğunu ispat etmesi halinde haklarında cezai işlem uygulanmayacaktır.
2) 449 Sıra No’lu VUK Genel Tebliği’ne Göre
– 449 sıra nolu VUK genel tebliğine göre vergi inceleme raporları, vergi dairesi tespitleri veya sair tespitler neticesinde geçmişe yönelik mükellefiyet tesis edilenlere elektronik ortamda Ba-Bs bildirim formlarının verilmemesi nedeniyle bildirim verilmeyen dönemlere ilişkin olarak ise 213 sayılı Kanunun Mükerrer 355 inci maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilmeyecektir.
– Geçmişe yönelik olarak mükellefiyet tesis edilip Form Ba ile Form Bs bildirimlerini elektronik ortamda göndermek zorunda olanlara, vergi dairesince bildirimlerini elektronik ortamda vermelerini sağlayacak işlemleri yerine getirmeleri için kendilerine 15 günlük süre verildiği hususu bir yazı ile tebliğ edilerek;
a) bildirim verme süresinin son günü bu yazının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içindeki tarihlere denk gelen bildirimlerin, sürelerinde ve duruma göre elden, posta vasıtasıyla veya elektronik ortamda verilmesi gerektiği,
b) bildirim verme süresinin son günü, bu yazının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün geçtikten sonraki tarihlere denk gelen bildirimlerin ise sürelerinde, mutlaka elektronik ortamda verilmesi gerektiği,
c) Söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda haklarında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ceza hükümlerinin tatbik edileceği bildirilir.
449 sıra no.lu VUK genel tebliğinde yapılan açıklamaları bir örnekle açıklamaya çalışırsak;
Vergi Dairesi Başkanlığı Denetim Müdürlüğüne bağlı yoklamaya yetkili memurlarca yapılan 03.01.2020 tarihli yoklama tutanağı ile mükellefin 01.01.2019 tarihinden bu yana kayıt dışı olarak faaliyet (Bilanço usulüne tabi olarak) gösterdiği tespit edilmiştir. Söz konusu yoklamaya istinaden vergi dairesi 05.01.2019 tarihinde mükellefe 449 sıra No.lu VUK genel tebliğine göre düzenlediği mükellefiyet yazısını tebliğ etmiştir.
Bu durumda mükellef hakkında 01-02-03-04-05-06-07-08-09-10-11/2019 dönemleri için 213 sayılı Kanunun Mükerrer 355 inci maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilmeyecektir.
12/2019 dönemine ilişkin BA-Bs formlarını ise 05.01.2019 tarihinde tebliğ edilen yazıya istinaden mükellefin 31/01/2020 tarihine kadar elektronik ortamda vermesi gerekecektir.
3) 12/05/2016 Tarih ve 2016/2 Seri No.lu Uygulama İç Genelgesine Göre
Resen terkin, Vergi Usul Kanununun 160 ıncı maddesi gereğince işi bırakma bildiriminde bulunmayanlardan, yapılan araştırma ve yoklamalar sonucunda işi bıraktığı tespit edilen veya bilinen adreslerinde bulunamayan ve başka bir adreste faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilemeyen mükellefler ile münhasıran sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerin, mükellefiyet kayıtlarının vergi dairesince terkin edilmesi işlemidir.
Vergi Usul Kanununun 160 ıncı maddesi gereğince işi bırakma bildiriminde bulunması gerekmekle birlikte bildirimde bulunmayanlardan, yapılan araştırma ve yoklamalar sonucunda işi bıraktığı tespit edilen veya bilinen adreslerinde bulunamayan ve başka bir adreste faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilemeyen mükelleflerin 12/05/2016 tarih ve 2016/2 seri nolu Uygulama İç Genelgesine Göre vergi dairesince mükellefiyetlerinin resen terkin edilmesi durumunda terkin tarihinden sonraki dönemlere ilişkin olarak BA-BS formlarını vermemekten dolayı özel usulsüzlük cezası kesilmemesi, kesilen cezaların ise terkin edilmesi gerekmektedir.
D) Ba-Bs Bildirimine İlişkin Tarh Edilen Özel Usulsüzlük Cezasına Karşı Mükellefin Hakları
– Mükellefler Ba-Bs bildirimlerine ilişkin olarak kendilerine tebliğ edilen özel usulsüzlük cezası içeren ihbarnamelere karşı tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde dilekçe ile 213 sayılı VUK’nun 376. Maddesi gereğince indirim talebinde bulunması ve tahakkuk edecek cezayı vadesinde veya 6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirmesi durumunda ; ihbarnamede yer alan özel usulsüzlük cezasının yarısı tahakkuk ettirilir.
Mükellef tahakkuk eden (yarım kat) özel usulsüzlük cezasını vadesinde ödemezse bu durumda indirilen yarım kat ceza tutarı tahakkuk fişi ile tahakkuk ettirilir , mükellef cezanın tamamını ödemek zorunda kalır.
Yine teminat gösterilmesi nedeniyle verilen üç aylık sürede ödeme yapılmamış ise verilen sürenin normal vadeye dönüştürülmesi için düzeltme işlemi yapılır ve gösterilen teminat paraya çevrilir.
– 7103 Sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle 213 sayılı VUK’nun tarhiyat öncesi uzlaşmaya ilişkin Ek 11. Maddesinde yapılan değişiklikten sonra özel usulsüzlük cezaları tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamından çıkarılmıştır. Bu durumda vergi incelemesi sonucu tarh edilen özel usulsüzlük cezalarına karşı tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunulamayacaktır.
– Mükellefler Ba-Bs bildirimlerine ilişkin olarak kendilerine tebliğ edilen özel usulsüzlük cezası içeren ihbarnamelere karşı tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde vergi mahkemesinde dava açabileceklerdir.
KAYNAKLAR :
– gib.gov.tr
– Vergi Dairesi İşlem Yönergesi
